|
Türk atasözlerin için en eski yazılı Türkçe kaynak Dîvân ü Lûgât-it Türk kabul edilir. Atasözleri bir toplumun derin manevi, tarihsel ve mitoloji bilgilerini birleştirirler. Türk atasözleri için de bu kural geçerlidir.
TÜRK ATASÖZLERİ
Ak akça kara gün içindir.
Akılsız başın zahmetini ayaklar çeker.
Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.
Aslan yatağından belli olur.
Akçası ucuz olanın kendi kıymetli olur
Karpuz kesmekle yürek soğumaz
Martta yağmasın, nisanda dinmesin
Öz ağlamayınca göz ağlamaz
Süt taşınca kepçeye baha olmaz
Sonradan görme kuldan, buluttan çıkma günden korkulur.
Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.
Damlaya damlaya göl olur, damlacıktan sel olur.
Keskin sirke kabına zarar verir.
Sakla samanı gelir zamanı.
Üzüm üzüme baka baka kararırmış.
Yalancının evi yanmış kimse inanmamış.
Abdal ata binmiş bey oldum sanmış.
Abdalın karnı doyunca gözü papucundadır.
Aç gözünü, yoksa açarlar.
Adam adamdır olmasa da pulu, eşek eşektir olmasa da çulu.
Adam olana bir söz yeter.
Ağaç yaşken eğilir.
Ah alan onmaz.
Gözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan kurtulmaz.
Güvenme dostuna, saman doldurur postuna.
Haydan gelen huya gider.
Her çok azdan olur.
Her taş baş yarmaz.
Her ziyan bir öğüttür.
Herkesin arşınına göre bez vermezler.
Herkesin yorulduğu yere bir han yapılamaz.
Herkes kaşık yapar ama sapını denk düşüremez.
Kişi ektiğini biçer.
Acıkan yanağından, susayan dudağından belli olur.
Ah alan onmaz, ah yerde kalmaz.
Ak köpeğe koyun diye sarılma.
Akıl yiğide sermayedir.
Al malın iyisini çekme kaygısını.
Almak kolay ödemek zordur.
Altın kılıç demir kapıyı açar.
Alçak tavuk kendini ferik gösterir.
Arap eli öpmeyenen dudak kara olmaz.
At ölür meydan kalır,yiğit ölür şan kalır.
Ateş olmayan yerden duman çıkmaz.
Attan düşen ölmez, eşekten düşen ölür.
Az kazanan çok kazanır,çok kazanan hiç kazanır.
Aç koyma hırsız olur, çok söyleme yüzsüz olur, çok değme arsız olur.
Ağlayanın malı gülene hayır gelmez.
Ağustosta beynin kaynasın, kışın da tencere kaynasın.
Ağır baş iyidir, yenlik olsa uçar.
Babasına hayır etmeyenin kimseye hayrı olmaz.
Bahar çiçeğiyle güzeldir.
Bal yiyen baldan bıkar.
Bebeler birbirinden huy kapar, ayranlarına su katar.
Besle kargayı oysun gözünü.
Bin atın varsa bin dinlen, bir atın varsa in dinlen.
Bir bütün bir yarımdan iyidir.
Bu dünya iki kapılı handır, gelen bilmez geden bilmez.
Budalanın yağı çok olursa sakalına sürer.
Çocuk evin meyvesidir.
Çocuğa iş buyuran, ardınca kendi gider.
Darlıkta dirlik olmaz.
Dağ dumansız insan hatasız olmaz.
Deniz yoğurt olmuş da yemeye kaşık bulunmamış.
Dert saklayanda kalır.
Devden büyük dert var.
Dişi kuş yapar yuvayı, içini dışını sıvayı sıvayı.
Dost kazandost; düşman anadan da doğar.
Düşmanı karıncaysa, sen fil olur.
Ekmeğin kestiğini kılıç kesmez.
Fırsat eldeyken sürün devranı.
Gelin bindi deveye gör kısmeti nereye.
Geniş günün de dar gezen, dar günün de geniş gezer.
Gittiğin yer kör ise, yözünü yum da bak.
Göz görmeyince gönül katlanır.
Hasta sağ kalırsa hekime karşı gelir.
Herkes kaşık yapar ama sapını yapamaz.
Herşey incelikten insan kabalıktan kırılır.
Hocanın dediğini tut, yoluna gitme.
Hıdırellez yaz kapısı, yedi gün sürer tipisi.
Kavakta nar olmaz, kötülerde ar olmaz.
Kimi bağ bozar, kimi bostan bozar.
Minnetle gül koklama, dikeni sancar seni.
Mum dibine karanlık.
Sen işlersen mal işler, insan böyle genişler.
Tasa doyurur, acı acıktırır.
Üzerine laf düşmedikçe konuşma.
Vakitsiz açılan gül çabuk solar.
Yardımcının yardımcısı olur.
Yağmurlu gün tavuk su içmez.
Zahmeriden sonra ekilen darıdan, kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmez.
Arı kadar (gibi) eri olanın, dağ kadar yeri olur.
Az yiyen az uyur, çok yiyen güç uyur.
Bir yoğurum hamurun varsa da erbabına yoğurt.
Buğday başak verince orak pahalanır.
Çağrılan yere erinme; çağrılmayan yere görünme.
Davacın kadı ise yardımcın ALLAH olsun.
Düşmanın karınca olsa bile kendini sağlam tut.
Her ağaç altında yatılmaz.
Her ağlamanın bir gülmesi olur.
Her şey incelikten, insan kalınlıktan kırılır.
Her şeyin yenisi, dostun eskisi makbuldür.
Hırsıza kapı kilit olmaz.
Hırsızlık bir yumurtadan başlar.
İbadet de, kabahat de kul içindir.
İstenmeyen aş ya karın ağrıtır, ya baş.
İnsanı gam, duvarı nem yıkar.
İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder.
Kazanmayanın kazanı kaynamaz.
Kusursuz dost arayan dostsuz kalır.
Öz ağlamayınca göz ağlamaz (yaşarmaz).
Rüşvet kapıdan girince insaf kapıdan çıkar.
Sadık dost akrabadan yeğdir.
Sanatına güvenenin para ayağına gelir.
Samur kürk de olsa kabahatli kimse üzerine almaz.
Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.
Sirkeyi, sarımsağı düşünen (hesaplayan) paçayı yiyemez .
Tarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmaz.
Uşağı işe koş, sende ardına düş.
Yıldızlara bakan insan, yoluna çıkan çamur birikintilerine girmeye mahkumdur. ANONİM
İnsan ne kadar dönerse dönsün, arkasını göremez. ANONİM
Alçak gönüllülük süstür, fakat onsuz daha başarılı olunur.
Kargalarla yarenlik eden güvercinin tüyleri beyaz kalır, ama kalbi kararır.
Kadın, çalındıktan sonra duvara asılacak bir keman değildir.
Kart kuşu yolmak zordur.
Ödünç alan, özgürlüğünü satar.
Rica daima sıcak, teşekkür daima soğuktur.
Tanrı karıncayı yok etmek isteyince, ona kanat takar.
Altın ateşle, kadın altınla, erkek kadınla imtihan edilir.
Balayı, genç gelinin omzunuzda ağlamayı bırakıp; ensenizde boza pişirmeye başladığı gün biter.
Bir kadının yüzündeki ifade, sırtındaki elbiselerden daha mühimdir.
Dehanın bir bölümü ilham, üç bölümü terdir.
Durgun sular derin akar.
Eski zaman genç kızı, utanınca kızarırdı; şimdiki genç kız, kızarınca utanıyor.
Kaybetmekten yılmayan, kazanmanın eşiğindedir.
Komşunu sev, ama bahçe duvarını yıkma.
Odununu kendi kesen, iki kere ısınır.
Sır dolu kalp zindan, kalbin sahibi gardiyandır.
Talih bir defa güldü mü, talaşla beyin arasında fark yoktur.
Ağaç ve kitabın yaprağı ne kadar çoksa, meyvası o kadar az olur.
Bir baba kudretinden aşağı derecede, çocukları kudreti nisbetinde, kadını da kudretinin fevkinde giyinmelidir.
İki karısı olan erkek, iki ateş arasında kalmış gibidir. Hangi tarafa sokulsa yanar.
Kadın, kokusunu yalnız tenhada veren bir çiçektir.
Mide hastalığın evi, perhiz tedavinin başıdır.
Sanat, sırrını bilenler için bir tutam otun altında saklıdır. Bu sırrı bilmeyenler onu, bir dağın altında sanırlar.
Sır, saklarsan esirin, kaybedersen efendindir.
Talihsizlikler, meziyetleri imtihan eder.
Yiğit adam harpte, dost dertte, olgun adam hiddette belli olur.
Akıl insanın külahında bir çividir. Yumruk yemeden içeri girmez.
Sevmek keman çalmak gibidir. Bilmeyen kötü sesler çıkarır.
İyi şarap, kendini satar.
Kral çalarsa, teb'a oynar.
Neşeli yol arkadaşı yolu kısaltır.
Zaman ve sel kimseyi beklemez.
İyiliğe iyilik her kişinin işidir, kötülüğe iyilik er kişinin işidir.
Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
Irmağı takip eden, denizi bulur.
Kötü malın kelepiri olmaz.
Tecrübe tarak gibidir; hayat insana verir ama kel olduğu zaman.
İyi çırak, ustası yokken anlaşılır.
Altın leğenin kan kusana ne faydası var.
Bir ama pir.
Bir çıplağı bin zırhlı soyamaz.
Büyük ambar, küçük ölçekle dolmaz.
Delilere çan takmaya kalksalar, demirin kilosu yüz milyon olur.
Eti tadan çoban köpeğinden hayır gelmez.
Kış güneşine, kadın gülüşüne inan olmaz.
Torbada ne varsa, çorbada da o vardır.
Asılan hırsız değil, yakalanandır.
Büyük öküz tarlayı eğri sürer.
Akıllı bir adam yalnız kendi tecrübelerinden, çok akıllı bir adam başkalarının da tecrübelerinden yararlanır.
Ancak durgun su, yıldızları yansıtır.
Bir adamdan şüphe ediyorsan ona iş verme; bir adama iş veriyorsan ondan şüphe etme.
Bir sual soran beş dakika müddetle bilgisiz görünür, sual sormayan ilelebet bilgisiz kalır.
Bilen konuşmaz, konuşan bilmez.
Dağın tepesine hangi yoldan çıkarsan çık, manzara aynıdır.
Evlilik kale gibidir, dışındakiler girmeye, içindekiler çıkmaya uğraşır dururlar.
Fısıldanan sözler, çok kere yüksek sesle söylenenden daha uzağa giderler.
Geleceğin tüm çiçekleri, bugünün tohumları içindedir.
Güneşin doğuşundan batışına kadar acele edenler uzun yaşamazlar.
Hiçbir iğnenin iki sivri ucu yoktur.
İyi cins ata hafif bir darbe, akıllı insana da ufak bir söz ya da işmar yeterlidir.
Acele eden köpek, gözsüz enikler.
Aç köpek fırın deler.
Adam öldüren uyumuş, kâr eden uyumamış.
Adamakla mal bitmez.
Ağalık vermekle, efelik vurmakla olur.
Ak köpeğin pamuk pazarına zararı olur.
Akıllı sayıntı sayasıya, deli oğlan everir.
Akılsız köpeği yol kocatır.
Altın eşiğin, gümüş eşiğe ihtiyacı vardır.
Altın semer giydirseler, eşek yine eşektir.
Ana gezer, kız gezer, ala zağar ev düzer.
Analar besler hurmayla, eller döver yarmayla.
Anası ölen kadın;babası ölen, bey oldum sanır.
Ata vurma, arpaya vur.
Az'ı kızana, çoğu kocana gösterme.
Aslan bile kendini sineklerden korumak zorundadır.
Aç olana acı soğan baklava.
Ah ile gelen vah ile gider.
Akıl toprak değil ki herkes başına savura.
Akıllı yaşamaz derler, sen bugün de akşamı ettin.
Akşamdan kalan aş, ağız yakmaz.
Altın pas tutmaz, deli yas tutmaz.
Atın ardında, kadının önünde gitme.
Ateş, ateşi söndürmez.
Av kazana yakın gerek.
Aynan yoksa komşuna bak.
Bağa var izin olsun, yemeye yüzün olsun.
"Bana gel!" demek, "Gel beni gör!" demektir.
Batman ile giren, direm ile çıkmaz.
Berduşun şaşkını, gözlük takar kış günü.
Beş paralık fener, o kadar yanar.
Beylik tastan su içilmez.
Binilmeyecek eşeğe torba takılmaz.
Bin işçi, bin başçı.
Birbirinle ye iç, alavere etme.
Bir edene,bir eden bulunur.
Bir "Ye'rim." diyenden kork, bir'Yemem.' diyenden.
Birinin evi yanar, biri balta sapı üteler.
Bitli baklanın kör alıcısı olur.
Boş gezen boklu örmeyi tez bulur.
Buzağılı inek kıymetli olur.
Batıl itikat, zayıf kafaların dinidir.
Bir ahmak olmayınca, bir akıllı geçinemez.
Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmek.
Borçlu güle güle gider, ağlayı ağlayı gelir.
Büyük dağa kar yağmadıkça küçük dağa sıra gelmez.
Cahile söz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan zordur.
Cesaret, ölmekle değil, yaşamakla ölçülür
Cavırın ekmeğini yiyen, kılıcını sallar.
Cingen elek, çulha göynek bulmaz.
Cingen kızı kadın olmaz.
Çalınan tazı, çulunu tez yırtar.
Çok laf yalansız, çok mal haramsız olmaz
Çocuğa küçük şeylerden zevk almasını öğreten ona büyük servet bırakır.
Çocukla çıkma yola, düşersen güler, düşerse ağlar.
Deli deliyi görünce, deyneğini saklar.
Delik taş yerde kalmaz.
Delilik bir saattir, efelik bin sene.
Deve büyük olsa da eşeğin ardından gıder.
Domuzdan toklu doğmaz.
Dostluk pazara kadar değil, mezara kadar olur.
Düğün arpasıyla at tavlanmaz.
Dünyanın en fakir insanı, paradan başka hiç bir şeyi olmayandır.
Dünya malı, dünyada kalır.
Düven öküzünün ağzı bağlanmaz.
Eceli gelen köpek, cami duvarına siyer.
El elin eşeğini ıslık çala çala arar.
Elin ölüsü ele güler.
Emek olmadan yemek olmaz.
Er çıkan yol alır, er evlenen döl alır.
Eşeğin yavrusu sıpa, terbiyesi sopa.
Eşek eşeği ödünç kaşır.
Eşek kızınca beygiri koyup geçer.
Etme kulum bulursun, İnileme ölürsün.
Evınden çıkan deli olur, başında bin hali olur.
El ağzına bakan, karısını tez boşar.
Evlenmeden önce gözlerini açmayanlar, evlendikten sonra gözlerini kapamaya mecbur kalırlar.
Gabbe içerden olunca, kapı tırkaz tutmaz.
Gevşek tükürüğün sakala zararı vardır.
Göl yerinden su eksik olmaz.
Gönlün sevdiği, ya kürklü olur ya kepenekli.
Görünen dağın ardı yakındır.
Göz görmeyince gönül katlanır.
Güvenme dayına, ekmek al yanına.
Göz, mideden büyüktür.
Gençler sadık olmak ister, yapamazlar. Yaşlılar, sadık olmamak ister, yapamazlar.
Güzellik, tabiatın kadına ilk verdiği ve ilk geri aldığı hediyedir.
Hamballıkla tembellik bir arada olmaz.
Harman yelinen, düğün elinen.
Her akıl bir olsa, küçük mala çoban bulunmaz.
Her evin işi, her dağın kışı kendinedir.
Her yokuşun bir inişi vardır.
Herkesin aklı bir olsa koyuna çoban bulunmaz.
Hünersizın gömleği dikilmiş gelir.
Her bildiğini söyleme, her söylediğini bil
Her insan yanlış yapabilir ancak büyük insanlar yanlışlarını anlar.
Ihlamurdan odun, beslemeden kadın olmaz.
Isıracak köpek dişini göstermez.
İmam bildiğini okur.
İnine sağmıyan tilki, kuyruğuna çan takar.
İstersen göl olur, istersen yol olur.
İnsan dağıtabileceği, harcayabileceği şeyler oranında zengindir.
Kaçan tavşan büyük olur.
Kafa kafa olmayınca, şapka ne yapıversin?
Kapanması güç olan kapıyı açma.
Kar yağdığı gün savrulur.
Kazan kaynadığı yerde taşar.
Keçinin gürdüğü, çobanın deyneğine sürtünür.
Kedi sirke içmez.
Kedinin gürdüklüğü samanlığa kadardır.
Kendi gözündeki kirişi görmeyen, elin gözünde çöp arar.
Kendi küsen kendi barışır.
Korkulu düş görmekten, uyanık durmak yeğdir
Köpeğe dalaşmaktansa, çalıyı dolaşmak iyidir.
Köpeği öldürene sürüttürürler.
Köpeğin duası geçse, gökten kemik yağar.
Köpeğinın hatırı yoksa, sahibinin hatırı vardır.
Köpek b.k yemekten vazgeçmez.
Köpek köpeğı ısırmaz.
Köpek neylesin takkeyi, tingilderken düşürür.
Kurt kocayınca, köpeğin maskarası olur.
Kadının kötüsü kadar kötü, iyisi kadar iyi yaratık yoktur.
Kayaya tos vuran, acısını kendi çeker.
Kasap dükkanında et kokmaz.
Nasipsiz köpek, kurban bayramında dağa çıkar.
Oğlan babadan öğrenir meclis gezmeyi, kız anadan öğrenir sofra yazmayı.
Oğlanın şaşkını, babasının zenginliğini metheder.
Olacak oğlan gelişinden belli olur.
Oynayacak adam, kağnı gıcırtısında da oynar.
Oynayamayan gelin; "Yerim dar." der.
Olgun bir insanı dost edinmek isterseniz tenkit edin, basit bir insanı dost edinmek isterseniz, methedin.
Ölecek tavşan çomağa karşı gelir.
Ölmüş eşşek kurttan korkmaz.
Öğüt, bir hazine kadar değerli olduğu halde genellikle bedava verilir.
Para para kazanır, koçyiğit bağ beller.
Para iyi bir uşak, kötü bir efendidir.
Sarı öküzün yanında duran; ya huyundan ya tüyünden kapar.
Serçeden korkan darı ekmez.
Sevilmedik ot, ınsanın başucunda biter.
Tilki inine kadar kovalanmaz.
Tilki tilkiliğini bildirene kadar, post elden gider.
Tazının topallığı tazı görünceye kadardır.
Ürkek insan, tehlikeden önce çekingen, tehlike sırasında korkak, tehlike bittikten sonra da cesurdur.
Yaralı tavşana sıkı atılmaz.
Yenecek aş, buğundan belli olur.
Yeni testi suyu soğuk tutar.
Yıl harmansız kalmaz.
Yiğidi öldür, hakkını yeme.
Yoğurdum ekşi diyen olmaz.
Zenginin ayakucunda uyuyacağına, fakirin başucunda uyu.
Zenginin gönlü olasıya, fakirin canı çıkar.
Zenginin kağnısı dağdan aşar, fakirin eşeği düz yolda şaşar.
Zenginın malı, fakirin ağzını yorar.
Zenginin malı, fakirin dölü kıymetli olur.
Zenginlikle sıcaktan zarar gelmez.
Zengin adam, elindeki kendine yeten adamdır.
|